Het verzamelen van oude Romeinse munten Deel II: De uitgever.

Hoe de uitgever te identificeren.

Het is voor een verzamelaar erg belangrijk om de uitgever van Romeinse munten goed te kunnen identificeren. Een snelle en nauwkeurige identificatie kan helpen bij het kopen van een munt om misverstanden of een opzettelijke poging tot fraude te voorkomen.

Het is vrijwel onmogelijk om alle Romeinse munten die ooit zijn geslagen uit je hoofd te kennen. Dat blijkt wel uit de vele onderzoeken en boeken die over dit onderwerp zijn geschreven. Toch kan een goede praktische kennis erg nuttig zijn.

Wanneer u een Romeinse munt in uw hand houdt, is het vaststellen van de uitgever de eerste stap. Bij Romeinse keizerlijke munten is de uitgever altijd de keizer of een van zijn familieleden.

De namen van Romeinse heersers volgden een aantal vaste regels, waarbij de naam uit drie delen bestond: voornaam, familienaam en algemene naam.

Om Caesar als voorbeeld te gebruiken. Zijn naam is Caius Julius Caesar.

Caius is de praenomen, of voornaam.

Julius is de nomen of nomen gentile, de voor- of achternaam van zijn familie.

Caesar is de cognomen of bijnaam, wat in dit geval betekent dat hij kaal is of dat hij via een keizersnede ter wereld is gekomen.

De naam van de dichter, Publius Ovidius Naso, volgt dezelfde regel. Naso is het cognomen en betekent "grote neus". Soms kan de voornaam worden afgekort als C voor Caius, P voor Publius, Ti voor Titus, Cn voor Cnaeus, enzovoort. Namen kunnen ook meer dan één cognomen dragen.

In het geval van juridische zaken bevat de naam ook een extra deel, de naam van de vader. Dit deel verschijnt tussen de nomen en de cognomen en wordt vergezeld door het woord "filius" wat "de zoon van..." betekent. Bijvoorbeeld, Caesars vader was ook Caius, dus Caesars volledige naam is "Caius Julius Caii filius Caesar". Vertaald: "Caius Julius Caesar, zoon van Caius".

De naam van de keizer is in principe dezelfde.

Toen Octavianus (de achterneef van Caesar) de opperste macht in de Romeinse staat overnam, veranderde hij zijn naam. Zijn officiële naam was vanaf dat moment “Imperator Caesar Divi Filius Augustus”.

"Imperator" was zijn voornaam. Het was de naam van de functie die hij als heerser had. In moderne tijden kan het vergeleken worden met Field Marshall, hoewel het in moderne talen vertaald wordt als "keizer". Deze naam gaf aan dat dit een persoon was met een hoge militaire status.

Caesar was de bijnaam van zijn adoptievader, maar Octavianus gebruikte het als zijn eigen familienaam, om een nauwe band met de belangrijke leider te suggereren.

“Divi Filius” betekent “zoon van de goddelijke (Caesar)” en geeft hem religieuze autoriteit, als zoon van een god.

Augustus was zijn bijnaam en betekent zowel heilig als autoriteit.

Alle keizers na Augustus hielden deze formule voor de naam aan, soms voegden ze er nog wat 'bijnamen' aan toe, die meestal functies of strategische overwinningen vertegenwoordigden, en natuurlijk veranderden ze ook de naam van de vader.

Na verloop van tijd werden de namen steeds complexer. Zo heeft een Aureus van Trajanus de volgende legende rond het hoofd van de keizer: “IMP CAES NERVA TRAIAN AVG GERM”. Aan de andere kant is het volgende deel “PONT MAX TR POT COS II”.

“IMP” staat voor Imperator (commandant).

“CAES” is de afkorting van Caesar.

Het volgende deel van de naam ontbreekt, maar kan worden begrepen als "NERVAE FILIUS", de zoon van Nerva, zijn adoptie-keizerlijke vader.

“NERVA TRAIAN” is Nerva Traianus. De aanwezigheid van de Traian-formule laat zien dat het niet alleen keizer Nerva kan zijn.

“AVG” staat voor Augustus.

“GERM” staat voor Germanicus, de “Winnaar van de Duitse bevolking”. Deze triomfantelijke namen worden gegeven ter ere van de grote keizerlijke overwinningen op barbaarse bevolkingen. Deze titels werden door een keizer gebruikt voor keizerlijke propaganda en speelden de rol van cognomen. Ook kan de afkorting verschijnen als “DAC, PARTH, SARM, GOTH” enzovoort, voor Dacicus, Parthicus, Sarmaticus, Gothicus.

In sommige gevallen wordt de "MAX" aan het einde toegevoegd en betekent Maximus. Germanicus Maximus betekent bijvoorbeeld de opperste winnaar over de Germanen. Deze titel, "MAX", werd gegeven nadat belangrijke veldslagen waren gewonnen, hun aanwezigheid of afwezigheid is een belangrijke aanwijzing om de munt nauwkeuriger te dateren.

“PONT MAX” of soms alleen “PM” betekent “Pontifex Maximus”, opperpriester, een belangrijke hoge functie. Het kan alleen aan de keizer zelf worden gegeven aan het begin van de regeerperiode. Zelfs als er twee keizers tegelijk op de troon zitten, kan er maar één “Pontifex Maximus” zijn.

“TR POT” is de afkorting voor Tribunicia Potestatis, een functie die tribuun (kampioen van de rechten van het volk) betekent. Dit is het belangrijkste dateringsdetail. Elk jaar, op 10 december, nam de keizer en alleen hij deze functie op zich. Het wordt op de munt weergegeven als de eerste (nummer I=1 is weggelaten, maar vanaf II=2).

“COS II” betekent Consulus 2 of Consul bis, dat wil zeggen “consul voor de tweede keer” en het betekent dat hij consul was of is voor de tweede keer. Het is ook een dating aanwijzing, want Trajanus was 7 keer consul. Deze functie is een van de belangrijkste, in de moderne tijd zou dit vergeleken kunnen worden met de positie van premier.

Er ontbreken nog twee andere namen/afkortingen op deze munt.

De eerste is “PP” of pater patriae, de vader van het land. Het staat altijd aan het einde van de naam en mag niet per ongeluk worden opgevat als “PM”.

Een andere belangrijke titel is “CENS” of Censor, verantwoordelijk voor het toezicht op de publieke moraal. Elke 5 jaar gaf de censor opdracht tot een bevolkingsnummering en bestudeerde ook de structuur van de Senaat. Indien nodig benoemde hij nieuwe leden en ontsloeg anderen om de moraal hoog te houden. Omdat het een functie was die grote macht gaf, werd het bijna uitsluitend door de keizer gebruikt. Soms wordt het woord “PERPETUUS” toegevoegd, wat betekent dat hij “voor altijd Censor” is (voor altijd verantwoordelijk voor de moraal van het publiek).

In de loop van de tijd veranderden legendes, ze werden ofwel veel simpeler of veel complexer. De gebruikte letters werden af en toe veranderd, bijvoorbeeld in de derde eeuw werd de vorm "IMP" soms geschreven als "IIIIIP" vanwege een verandering in de schrijfmethode van de letter "M". Bijna alle keizers begonnen de naam "Marcus Aurelius Antoninus" te gebruiken met de keizerlijke namen, wat voor enige verwarring zorgde.

Bekijk hier het assortiment Romeinse munten op Coins-Auctioned.com.